Decoratietechniek kent veel variaties (slot):
Drs. Ing. John Düring
Er zijn veel mogelijkheden om kunststofproducten te decoreren. Bestaande technieken worden continu verbeterd en er worden nieuwe oplossingen gevonden. Voor bepaalde producten zijn in de loop der tijd een aantal specifieke technieken ontwikkeld. In een serie artikelen zijn verschillende technieken besproken om kunststofproducten te decoreren door middel van achterspuiten [1 t/m 8]. Dit slotartikel geeft een overzicht van de besproken technieken.
Decoreren van producten gebeurt, naast esthetische en cosmetische redenen, ook om functionele eigenschappen te verbeteren. Cosmetische redenen zijn het verbergen van defecten of het afdekken van slecht uitgangsmateriaal. Functionele redenen zijn bijvoorbeeld het verbeteren van de krasbestendigheid of het aanbrengen van een antislip laag. Indien er alleen cosmetische of functionele redenen zijn spreekt men meestal niet van decoreren maar van afwerken.
Post-mould versus in-mould
Belangrijk is het onderscheid tussen het decoreren achteraf en het integreren van de decoratiestap in de productiestap, zoals dat gebeurt bij achterspuiten. Integratie is in principe mogelijk bij gebruik van een matrijs. Daarom spreekt men ook wel van in-mould decoratie-technieken, in tegenstelling tot post-mould decoratie-technieken die buiten de matrijs plaatsvinden. Behalve bij spuitgieten is in-mould decoreren ook mogelijk bij andere kunststof verwerkingsmethoden zoals extrusieblazen, rotatiegieten, thermovormen en zelfs bij compressie moulding bij de verwerking van thermohardende kunststoffen (zie tabel 1). Bij zowel extruderen als mechanisch vormgeven kan geen in-mould decoreren plaatsvinden. Extrusie kent weliswaar het in-line decoreren, maar dit valt dan onder de noemer post-mould. De in-mould technieken zijn vooral ontwikkeld voor het spuitgietproces.
| Tabel 1. In-mould technieken versus verwerkingstechnieken | |||||
| In-mould techniek | Fabric-melt | In-mould-printing | In-mould-labelling | Overmoulding | In-mould-coating |
| Verwerkingsmethode | ‘textiel’ | ‘transfer’ | ‘folie’ | ‘kunststof’ | ‘verf’ |
| Spuitgieten | X | X | X | X | X |
| Extrusieblazen | – | (X) | X | – | – |
| Rotatiegieten | – | X | – | – | – |
| Thermovormen | – | (X) | X | – | – |
| Compressie Moulding | (X) | – | X | – | X |
Post-mould technieken
Enkele belangrijke post-mould technieken om kunststofproducten te decoreren zijn lakken of verven, conventioneel bedrukken (zeefdruk, tampondruk en droge offset), diverse transfertechnieken zoals foliedruk [4] of cubic printing [9], diverse lijmtechnieken zoals etiketteren, lamineren en elektrostatisch bevlokken, metalliseren door opdampen of op galvanische wijze, en decoreren door middel van laseren.
In-mould technieken
De diverse achterspuittechnieken om kunststofproducten te decoreren, en die in de afgelopen serie artikelen besproken zijn, zijn een deelverzameling van de mogelijke in-mould technieken. Andere in-mould technieken zoals bijvoorbeeld insert- en outsert-moulding worden niet om decoratieve redenen, maar alleen om functionele redenen toegepast [8]. Een interessante, maar niet besproken, techniek is in-mould-coating (IMC) dat een variant kent waarbij vóóraf poeder elektrostatisch in een hete matrijs wordt aangebracht.
Overzicht decoratie-technieken
Als kunststofverwerker is het zinvol om een overzicht te hebben van de diverse post- en in-mould technieken. Tabel 1 kan als leidraad dienen om de juiste decoratie-techniek te kiezen. Weergegeven is welke in-mould technieken in principe mogelijk zijn voor een verwerkingstechniek. Bij de in-mould technieken staat ook vermeld waarop de techniek gebaseerd is. Volledigheidshalve is in de tabel ook in-mould-coating opgenomen. Voor elke post-mould decoratietechniek kan als alternatief aan één of meerdere in-mould technieken gedacht worden, zie tabel 2. Iedere techniek heeft echter zo zijn specifieke voor- en ook hier is de tabel een leidraad.
| Tabel 2. In-mould versus post-mould technieken | |||||
| In-mould | Fabric-melt | In-mould-printing | In-mould-labelling | Overmoulding | In-mould-coating |
| Post-mould | ‘textiel’ | ‘transfer’ | ‘folie’ | ‘kunststof’ | ‘verf’ |
| Lakken | – | – | – | – | X |
| Bedrukken | – | X | X | (X) | – |
| Transfertechnieken | |||||
| Foliedruk | – | X | X | (X) | – |
| Cubic printing | – | – | – | – | (X) |
| Lijmtechniek | |||||
| Stickeren | – | X | X | – | – |
| Cacheren | X | – | – | – | – |
| Bevlokken | X | – | – | – | – |
| Metalliseren | |||||
| Galvaniseren | – | (X) | – | – | (X) |
| Opdampen | – | (X) | – | – | (X) |
| Laseren | – | (X) | – | – | – |
Literatuur
[1] Decoratietechniek kent veel variaties: Achterspuiten. Kunststof en Rubber 52 (1999) 7, blz. 10-11.
[2] Fabric-Melt: Achterspuiten van textiel. Kunststof en Rubber 52 (1999) 10, blz. 22-23.
[3] Fabric-Melt: Achterspuiten van textiel, vervolg. Kunststof en Rubber 52 (1999) 12, blz. 18-19.
[4] Achterspuiten: In-mould-transferprinting. Kunststof en Rubber 53 (2000) 2, blz. 22-23 (themanummer over transferprinting).
[5] Folie achterspuiten. Kunststof en Rubber 53 (2000) 5, blz. 20-21.
[6] Folie achterspuiten, vervolg. Kunststof en Rubber 53 (2000) 8, blz. 10-11.
[7] Achterspuiten: In-mould-labelling. Kunststof en Rubber 53 (2000) 11, blz. 8-9.
[8] Overmoulding. Kunststof en Rubber 54 (2001) 9, in voorbereiding.
[9] Düring, J.; Greutink, G.; Decoreren complexe vormen lukt met ‘Cubic Printing’. Metaal en Kunststof 38 (2000) 11/12, blz. 50-51.
John Düring is werkzaam bij Mercatel Groep BV in Enschede. Dit bedrijf is als industrieel adviesbureau actief op het gebied van kunststoftechnologie.